As orixe do BNG

Nos anos 60 fúndase a Unión do Povo Galego (UPG) e o Partido Socialista Galego (PSG), partidos nacionalistas de caracter comunista e socialista. No ano 1975 fúndase a Asamblea Nacional-Popular Galega (AN-PG), fronte impulsada pola Unión do Povo Galego coma plataforma de mobilización social e base para o futuro estabelecemento dunha candidatura electoral nacionalista. Nas eleccións autonómicas do 1981 os partidos nacionalistas obtiveron un discreto resultado que motivou a necesidade de reorientar aa súa estratexía política cara novos comicios.
O 26 de septiembre de 1982 a Asemblea de Riazor. A partir desta o BNG agrupou á AN-PG, á UPG, ao PSG e a outros colectivos independentes. Pero un ano despois, en 1983, o PSG abandona o BNG, aínda que unha importante parte da militancia socialista se mantivo na organización frentista.

O PSG fusionaríase con Esquerda Galega, organización dirixida por Camilo Nogueira.
Nas eleccións autonómicas de 1985 o BNG só acada un escano mentres que Coalición Galega consegue 11 escanos, e o Partido Socialista Galego-Esquerda Galega gaña 3 escanos. As eleccións volveas gañar Alianza Popular baixo o nome de Coalición Popular de Galicia.
En 1986 a UPG ten unha escisón, creandose o Partido Comunista de Liberación Nacional (PCLN) máis tarde Fronte Popular Galega de caracter indenpendista e comunista. No BNG o liderado de Beiras fai medrar o peso electoral e ampliar a organización nacionalista pero alonxa aos sectores abertamente independentistas.

Xose Manuel Beiras

Naceu en Santiago de Compostela o 7 de abril do ano 1936, día no que Niceto Alcala Zamora, foi distituído como Presidente da II Républica Española. Dende o ano 1957 estudou Dereito na Universidade de Santiago de Compostela. No ano 1958 licenciouse e trasladouse a París onde se matriculou na Facultade de Dereito e Ciencias Económicas. Tamén estudou Lingua e Literatura francesa na Universidade da Sorbona (1960); no ano 1961 trasladase á Escola de Economía de Londres (London Economics School) para completar os estudios de Ciencias Económicas. Nos anos 1965-66 deu clases na Escola de Economía Política da Faculdade de Dereito de Santiago; máis tarde (1966/67), grazas a unha bolsa de estudios da Fundación March, seguíu un curso de especialización avanzada e investigación con François Perrou no Institut de Science Economique Apliquée (ISEA) de París.
No ano 1963 participou na fundación do PSG (Partido Socialista Galego) na clandestinidade; tamén se fai cargo da subdireción da Revista de Economía de Galicia (cargo que deixaría no percorrer do ano 1968).
No 1967 recibe o Premio da Casa Galicia de Nova Iorque polo seu libro O problema do desenrolo na Galiza rural. Xa no ano 1968 vense vivir definitivamente á Galiza, e comeza a traballar coma profesor de Estrutura e Institucións Economicas na Faculdade de Económicas. No 1970 publica a súa tese doutoral sobre o desenvolvemento económico e demográfico en Galiza entre o 1900 e o 1960 co titulo Estructura y problemas de la población gallega, co que gaña o Premio Extraordinario de Doutoramento e consegue, tamén, ser profesor adxunto na Cátedra de Estrutura Económica.
No 1971 asume o cargo de secretario xeral do PSG. No 1972 publica en Vigo O atraso económico de Galiza editado en Galaxia nese mesmo ano ofrécenlle o posto de Decano en funcións durante as revoltas estudantís e obreiras; posto que reafirmaría anos mais adiante. Dentro das súas colaboracións colectivas xorden no ano 1975, publicadas en Vigo, dúas obras; A Galiza rural na encrucilladae Contaminación industrial e desenvolvimento. No 1977 deixa o cargo de secretario xeral no PSG, despois de encabezar as listas pola provincia da Coruña nas primeiras eleccións xerais da transición democrática nas que non conseguíu o escano. Neste ano foi designado Académico numerario da RAG (Real Academia Galega), cargo ao que renunciou tempo máis tarde. Tamén este mesmo ano encarregouse da dirección dunha investigación sobre o proceso de modernización da agricultura galega, cos fondos patrocinado pola Fundación Pedro Barrié e a Universidad de Montpellier.
En 1980 Beiras accede definitivamente á Cátedra de Estrutura Económica na Universidade de Santiago de Compostela. No ano 1982 e participa na constitución do BNG (Bloque Nacionalista Galego) do cal entra na súa Dirección Nacional e Permanente. Nese ano sae a súa publicación O atraso e Nós. Aportación para un debate encol o atraso económico.

Nas eleccións do 24 de novembro do 1985, Beiras foi elixido deputado ao parlamento galego; tamén publica Constitución española e nacionalismo galego: unha visión socialista. O 17 de decembro de 1989 vólvese presentar ás eleccións, e de novo gaña o escano pola Coruña, xunto con outros 4 representantes, e asume o cargo de portavoz do grupo.
Na lexislatura do 1989/1993 foi gañando protagonismo no parlamento en ocasións aportando doses de espectacularidade nas súas intervencións como cando ante a iniciativa do Partido Popular de modificar o Regulamento do Parlamento e amosou o seu descontento petando na mesa cun zapato, remomorando o xesto de Kruschev nunha asemblea da ONU.
O 17 de outubro de 1993 apresentouse por terceira vez na cabeza da candidatura pola Coruña e como candidato a Presidencia da Xunta de Galiza. Xa metidos de cheo no 1995, Beiras é proposto como Portavoz Nacional do grupo, cargo no que resulta elixido na VII Asamblea; isto viña a apoiar a súa presentación en xaneiro do 1991 e marzo do 1993, nas que obtivo un bo apoio. O 19 de outubro de 1997 preséntase de novo como candidato do BNG á Presidencia da Xunta, renova o escano e ve medrar o seu grupo a 18 deputados pasando a ser a segunda forza en Galiza.

Na autonómicas do 2001 renova outra volta o seu escano, pero ve como o seu grupo baixa un deputado quedando en 17. O 27 de abril do 2004 asina, xunto co seu compañeiro de grupo, Anxo Quintana González, na representacion do BNG para dar desenvolvemento ao documento base asinado polo BNG, CiU e EAJ-PNV o 6 de abril dese ano. O que daría a nova presentación do grupo de formacións politicas "Galeuscat Pobos de Europa" para a celebración da eleccións ao Parlamento Europeo do 13 de xuño de 2004, nas cales este grupo conseguirá 3 escanos. Xa o 11 de abril do 2005 presenta ante os compañeiros do BNG a súa demisión coma Presidente do Consello Nacional do BNG e a súa renuncia a formar parte das listas electorais do BNG á Xunta.

Instituto Padre Sarmiento

O "Instituto Padre Sarmiento" foi ao longo de máis de cinco décadas, unha referencia inexcusable na vida cultural de Galicia. Fundado no ano 1944 dende entonces foi o catalizador dunha moi importante obra cultural e científica, continuadora en boa parte da que hasta a súa clausura realizara o célebre "Seminario de Estudos Galegos". Situado no casco histórico de Santiago de Compostela, foi e segue sendo a sede dun grande número de exposicións e actos académicos. Lugar de encontro de eruditos galegos, o seu persoal colaborador é responsable de importantes labores de investigacións no ámbito das humanidades e as ciencias sociais.

Real Academia Galega

O 30 de setembro de 1906 fundase a Real Academia Galega, o seu antecedente foi, Folklore Gallego no ano 1895, presidida por Emilia Pardo Bazán. Posteriormente, Emilia Pardo Bazán e Pérez Costales, serán nomeados presidenta e académico de honra da institución.
Pero tal como sinala o historiador pioneiro da institución, Ramón Villar Ponte, o verdadeiro mérito e punto de partida da fundación da Real Academia Galega está, como tantas outras iniciativas, no fervor e na xenerosidade do mundo societario da emigración.
Na primeira etapa da academia (1906-1923), presidida por Manuel Murguía, asistimos á definitiva mitificación da figura de Rosalía mentres que, paralelamente, se minusvaloran os servizos que Murguía prestara á cultura galega. No outono da súa existencia soportou pacientemente, en silencio, moitas acusacións inxustas prestando con esta actitude un servizo notable á institución que presidía.
Desde o primeiro ano da súa presidencia, concretamente desde o 20 de maio de 1906, Murguía dotou a Academia dunha publicación, Boletín de la Academia Gallega, que constitúe hoxe, despois de atravesar o século XX, unha digna marca de identidade para a institución.
Na segunda etapa da Real Academia Galega (1923-1936), condicionada polo baleiro que deixa a figura de Murguía, ocupan a presidencia Andrés Martínez Salazar (1923), Francisco Ponte Blanco (1923-1926), Eladio Rodríguez González (1926-1934) e Manuel Lugrís Freire (1934-1935).

O movemento sindical

O movemento sindical é un termo amplo para nomear o desarrollo da historia e a organización colectiva dos traballadores, en dirección á defensa dos seus intereses e de mellores condicións de traballo. En Galicia os primeiros xermolos do traballo sindical, iníciase nas loitas sindicais contra o franquismo e continúa a través da negozación colectiva primeiramente na gran empresa e despois nos convenios provinciais do Metal alá pola década dos 70. Xa por aquelas datas funcionan as denominadas coordinadoras do Metal do Sindicato Obreiro Galego (SOG), que foi un sindicato galego de orientación nacionalista e de esquerdas. Fundouse en maio de 1975 cando o Frente Obreiro e a UPG deciden transformarse nun sindicato. Formou parte da AN-PG. No 1977 desaparece para dar paso á Intersindical Nacional Galega (ING). A INTG tamén era nacionalista galego, formouse en 1981 tras a unión da ING e CTG, en 1982 integrouse nela a Configuración Sindical Galega. En 1984 constituiuse a corrente interna Converxencia Sindical Nacionalista, que era un sector próximo ao PSG-EG. En 1985 constituíuse a Confederación Xeral de Traballadores Galegos.

Camilo Nogueira Román

Camilo Nogueira naceu o 22 de novembro de 1936 no concello de Lavadores (actualmente Vigo), estudou na Escola Industrial de Vigo e na Escola de Inxeñería Industrial en Bilbo e Madrid. Tamén se licienciou en Ciencias Económicas na Universidade de Santiago. No ano 1964 entrou a traballar na fábrica de Citroën en Vigo e participou nas grandes folgas de 1972.
Forma parte da Galiza socialista que deu orixe ao sindicalismo nacionalista galego e acadaría por fusionarse coa UPG en 1971. Axudou a fundar a Asamblea Nacional Popular Galega e o Bloque Nacionalista Popular Galego (POG). Camilo tamén participou na redacción do anteproxecto do Estatuto de Autonomía de Galicia. Foi deputado no Parlamento Galego, primeiro como lider de Esquerda Galega (PSG-EG) e logo como representante do BNG durante varias lexislaturas ate que foi elexido deputado no Parlamento Europeo (1999-2004). Actualmente é membro da executiva do BNG e responsable das Relacións Internacionais.

Valentin Paz Andrade

Valentín Paz Andrade naceu o 23 de abril de 1898 en Lérez (Pontevedra) e morreu en Vigo o 19 de maio de 1987. Estudou a carreira de Dereito en Santiago. Inicia a súa aproximación ó galeguismo, guiado polo feito que supuxo a creación das Irmandades da fala. Entre 1922 e 1926 dirixe o xornal Galicia, unha alternativa liberal e democrática que aglutinaba destacadas personalidades da vida e a cultura galegas, entre elas a Castelao. Milita no Partido Galeguista. En 1931 preséntase con Castelao e Cabanillas ás cortes constituíntes, non saíndo elixido por unha diferenza de poucos votos. En 1934 é nomeado Secretario do Partido Galeguista, en substitución de Castelao. En 1936 colabora na campaña polo Estatuto de Galicia. Nesta época, mantén contactos cos republicanos e despois da morte de Castelao en 1950 relaciónase cos emigrantes e exiliados galegos en Arxentina e intensifica a súa relación co mundo da pesca e a súa colaboración coa FAO. En 1976 e 1977, despois da morte do Ditador, representa a Galicia na "Comisión dos dez", e nas eleccións democráticas foi elixido senador por Pontevedra dentro das listas da Candidatura Democrática Galega. En 1978 pronuncia o discurso de ingreso na Real Academia Galega, da que é membro desde 1964.
Impulsor de Pescanova, empresa da que foi vicepresidente, e técnico da FAO . Participante en numerosos congresos internacionais da ONU sobre agricultura e alimentación.

Grial

Avelino Pousa

Domingo García-Sabell

O que foi Delegado do Goberno en Galicia durante quince anos e presidente da Real Academia Galega (RAG) durante dúas décadas, Domingo García-Sabell, naceu en Santiago de Compostela o 8 de outubro do ano 1909. Fillo dun procurador dos tribunais, cursou medicina na universidade compostelá, na que se licenciou co premio extraordinario, e realizou o doutorado en Madrid. Posteriormente ampliaría os seus estudios en Suíza e Alemaña. Durante a súa etapa como estudiante formou parte da Federación Universitaria Escolar (FUE), onde coincidiu con Rafael Dieste, Carlos Maside, Ánxel Fole ou Luis Seoane. No seu papel de intelectual e médico coñeceu e trabou amizade con persoeiros como Castelao, Novoa Santos, Unamuno, Valle-Inclán ou Torrente Ballester, de quen foi médico. A Guerra Civil lle impide opositar a unha praza de patoloxía médica en Zaragoza. Ó final da contenda é vetado como profesor da Universidade de Santiago de Compostela e pasa a exercer de médico internista. Ó mesmo tempo comeza a súa labor cultural, presidindo a editorial Galaxia, de Vigo, especializada en obras escritas en lingua galega, tras participar na súa fundación en 1950. Coa volta da democracia regresa ó primeiro plano da vida política e cultural de Galicia. Por unha parte é nomeado senador real durante a Lexislatura Constituinte (1977-1979) e por outra asume en novembro de 1979 a presidencia da RAG, da que forma parte desde 1957. O 20 de agosto de 1981 o consello de ministros noméao Delegado do Goberno en Galicia, cargo que ocupa ata 1996, momento no que dimite ante a previsión de ser relevado do seu posto polo novo Goberno popular. Na súa traxectoria interveu como vocal e presidente nos Premios Príncipe de Asturias das Letras, Artes e de Comunicación e Humanidades. O 10 de abril de 1997, cando presidía en Oviedo o xurado deste último, sufriu un mareo que obriga á súa hospitalización na capital do Principado. Pouco despois, en maio dese mesmo ano renunciou á presidencia da RAG, por esgotamento tras 40 anos de vida pública.

Xaime Isla Couto

O asasinato de Moncho Reboiras

A noite do 12 de Agosto de 1975 marcará un fito importantísimo na represión contra o nacionalismo. Moncho Reboiras atopábase en Ferrol, onde se estaba a organizar a UPG, a Brigada Político Social (BPS) estableceu esa noite un forte control policial. Moncho e outros dous militantes da UPG decataronse da presenza policial ó redor do seu piso franco en Ferrol; decidiron escapar por separado. Moncho tentouno polo tellados sendo detectado pola policía; foi unha longa noite de metralletas que culminou de madrugada coa morte de Moncho a man duns trescentos policías e os outros dous militantes conseguiron fuxir. A partir dese momento desátase un amplo operativo en toda Galicia coa detención de varios militantes nacionalistas e o exilio a Portugal dun nutrido grupo de membros da UPG. Sen dúbida este asasinato, o mesmo que de moitos mais antifranquistas, pagaron co seu sacrificio a conquista das liberdades políticas e o recoñecemto dunha nación.

Ramon Piñeiro

Ramón Piñeiro López naceu na parroquia de Armeá en Láncara (Lugo) no ano 1915. Desde mozo interveu no movemento galeguista e xa en 1932, en plena II República, entra en relación con círculos galeguistas lucenses.

Ó ano seguinte asiste á Asemblea do Partido Galeguista, onde establece amizade con senlleiras figuras como Otero Pedrayo, Alexandre Bóveda, Castelao... foi secretario do Comité Provincial para o Estatuto de Autonomía de 1936. Trala Guerra Civil interveu na política galeguista clandestina e estivo preso durante tres anos. Unha vez en liberdade e en vista das poucas posibilidades de que se produza un cambio de réxime inicia unha vía legal tendente á afirmación de Galicia como pobo nas conciencias das novas xeracións, configurando así a estratexía do galeguismo culturalista.

.
Con esta intención participa na fundación da Editorial Galaxia (1950), na que traballou ata 1966, data en que se trasladou a Estados Unidos como profesor da Universidade de Middlebury. Galaxia será a empresa de difusión cultural galega máis significativa durante a posguerra e Ramón Piñeiro converterase neses anos nun "mestre espiritual" para a mocidade daquela época. En novembro de 1967 ingresa na Real Academia Galega.

Coa restauración democrática e o inicio do proceso autonómico, o seu nome soa moito como candidato á presidencia da Xunta, feito que non se chega a materializar, maiis o seu traballo foi de crucial importancia de cara á consecución do actual Estatuto de Autonomía, e mesmo chega a ser elixido deputado pola provincia da Coruña como independente nas listas do PSdG-PSOE.
En 1983 converterase, por elección dos seus membros, no primeiro presidente do Consello da Cultura Galega, como público e merecido recoñecemento a unha das personalidades máis egrexias e que máis fondamente influíron na vida política e cultural de Galicia no século XX. O 27 de agosto de 1990 morre.

Creación editorial Galaxia

A editorial Galaxia é unha editorial fundada o 25 de xullo de 1950 en Santiago de Compostela. Trátase da empresa editorial con mais significado da historia de Galicia.Ten editado ao redor de 2.000 volumes.
Entre os fundadores da editorial, encontrábanse galeguistas históricos como Ramón Otero Pedrayo, Francisco Fernández del Riego, Ramón Piñeiro (o seu primeiro director literario e o seu gran animador intelectual) e outros. A vocación do proxecto era recuperar para a lingua galega a súa significación histórica e o seu valor cultural tanto na creación como na transmisión do pensamento.
Domingo García-Sabell, Rof Carballo, Celestino Fernández de la Vega, Ramón Piñeiro, Xaime Isla Couto e Francisco Fernández del Riego configuraron o núcleo do que se coñeceu como grupo Galaxia, célula activa da creación intelectual, en busca dun discurso galego, moderno e universalista.
A orixe intelectual de Galaxia está no «Suplemento del Sábado» do periódico compostelán La Noche; aínda que suspendido pronto pola administración franquista, nel comezaron a colaborar moitas persoeiros que logo configuraron o fondo da editorial.
O primeiro libro publicado foi Antífona da cantiga (1951), de Ramón Cabanillas.
Simultaneamente o labor da edición de libros, Galaxia comezou en 1951 a publicar unha revista cultural, os Cadernos Grial (que pronto foi prohibida e non volveu circular ata 1963).
Do mesmo xeito a editorial propulsou a creación de varias fundacións culturais, como a Fundación Penzol, a Fundación Otero Pedrayo e a Fundación Isla Couto, e entre 1958 e 1968 a Revista de Economía de Galicia.
En 1985, Carlos Casares asumiu a dirección da editorial e animou un importante proceso de actualización e modernización da mesma ata a súa temprana morte.

Xosé Ramón Reboiras Noia

Máis coñecido como Moncho reboiras (1950-1975), naceu en Imo no seu dunha familia que tivo que emigrar cara a Teis (Vigo) para a procura de mellores condicións de vida. De moi novo vai tomando conciencia nacionalista en reacción ó franquismo e sinte a opresión nacional de Galiza. No ano 1969 Moncho intégrase na UPG, en paralelo, estuda na Escola de Enxeñería Industrial de Vigo. Por outra banda o traballo no que se achaba mergullado Moncho Reboiras tamén, ao pouco, derivaría na denominada Fronte Cultural, (antecedente da Asemblea Nacional-Popular Galega (AN-PG). Formou parte da creación do Sindicato Obreiro Galego (SOG) no ano 1975. Moncho, sen dúbida, era un militante que ficaba na vangarda. Reboiras participa da creación dun grupo operativo de acompañamento das loitas populares e da ‘expropiación’ de material para dotar de infraestrutura ao nacionalismo na altura, de cara a súa acción política; aportando medios necesarios dos que carecía o ‘aparello de propaganda’ da devandita organización. Os corpos represivos da ditadura franquista sabían das accións e dotes organizativas de Moncho.